Nghị định 310/2025/NĐ-CP: cởi trói cơ chế phạt hóa đơn & các điểm mới doanh nghiệp cần biết

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 310/2025/NĐ-CP (sau đây gọi là Nghị định số 310) sửa đổi, bổ sung Nghị định 125/2020/NĐ-CP (sau đây gọi là Nghị định số 125), mang đến những thay đổi mang tính "bước ngoặt" trong xử lý vi phạm hành chính về thuế và hóa đơn. Nghị định chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 16/01/2026.

Dưới đây là tổng hợp những thay đổi trọng yếu các doanh nghiệp cần lưu ý:

1. "Cuộc cách mạng" trong xử phạt Hóa đơn: Chuyển từ "Phạt từng số" sang "Phạt theo khung số lượng"

Đây là thay đổi được đánh giá là bước "giải phóng" lớn nhất tại Nghị định số 310, tháo gỡ cho doanh nghiệp về cách tính số tiền phạt.

• Theo quy định tại Nghị định số 125 hiện hành: Cơ quan thuế thường xác định mỗi số hóa đơn lập sai thời điểm hoặc không lập là một hành vi vi phạm độc lập, dẫn đến tình trạng "xử phạt" với số tiền rất lớn.
• Theo quy định tại Nghị định số 310: Nếu người nộp thuế thực hiện nhiều hành vi vi phạm trong cùng một vụ việc, thì chỉ bị xử phạt về 01 hành vi với khung tiền phạt tương ứng với tổng số lượng hóa đơn vi phạm.

Mức phạt được quy định lũy tiến theo các mốc số lượng, giúp phân loại rõ tính chất vi phạm:

1.1. Đối với hành vi Lập hóa đơn sai thời điểm khi bán hàng, cung cấp dịch vụ:

• Mức thấp nhất: Phạt từ 500.000 - 1.500.000 đồng (nếu vi phạm 01 số hóa đơn).
• Mức tăng dần: Mức phạt tăng nặng dần theo các mốc số lượng (từ 02, 10, 20, 50 đến dưới 100 số).
• Mức trần: Phạt từ 50.000.000 - 70.000.000 đồng (nếu vi phạm từ 100 số trở lên).

1.2. Đối với hành vi Không lập hóa đơn khi bán hàng,cung cấp dịch vụ:

• Mức thấp nhất: Phạt từ 1.000.000 - 2.000.000 đồng (nếu vi phạm 01 số hóa đơn).
• Mức trần: Phạt từ 60.000.000 - 80.000.000 đồng (nếu vi phạm từ 50 số trở lên).

2. Thay đổi nguyên tắc xác định "Một hành vi"

Nghị định số 310 sửa đổi thuật ngữ từ "cùng một thời điểm" thành "cùng một ngày". Cụ thể: Trường hợp trong cùng một ngày, người nộp thuế thực hiện nhiều hành vi khai sai trên hồ sơ thuế hoặc chậm nộp nhiều hồ sơ/báo cáo cùng loại, thì chỉ bị xử phạt về 01 hành vi có khung phạt tiền cao nhất.

3. Đơn giản hóa cách tính Tình tiết Tăng nặng/Giảm nhẹ khi xác định mức phạt cụ thể

• Có 01 tình tiết giảm nhẹ: Giảm 10% mức tiền phạt trung bình.
• Có 01 tình tiết tăng nặng: Tăng 10% mức tiền phạt trung bình.

Bên cạnh đó, nếu có từ 02 tình tiết giảm nhẹ trở lên, áp dụng mức tối thiểu của khung tiền phạt. Ngược lại, nếu có từ 02 tình tiết tăng nặng trở lên, áp dụng mức tối đa.

4. Bổ sung định nghĩa trường hợp Bất khả kháng

Nghị định số 310 đã định nghĩa cụ thể các trường hợp bất khả kháng ngay trong văn bản (bổ sung khoản 10 Điều 2 Nghị định số 125), thay vì tham chiếu đến Quy định xử phạt vi phạm hành chính.

Cụ thể, các trường hợp được xem là trường hợp bất khả kháng bao gồm: Thiên tai, thảm họa, dịch bệnh, hỏa hoạn, tai nạn bất ngờ, chiến tranh, đình công hoặc sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước và người nộp thuế không thể khắc phục mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết.

5. Một số thay đổi điểm mới khác:

• Bổ sung chế tài xử phạt (phạt cảnh cáo hoặc buộc khắc phục hậu quả) đối với hành vi chậm/không nộp thông báo đơn vị hợp thành chịu trách nhiệm kê khai theo Nghị quyết 107/2023/QH15 về Thuế Tối thiểu toàn cầu.
• Quy định về việc không áp dụng xử phạt đối với cá nhân chậm thay đổi thông tin đăng ký thuế khi chuyển đổi từ Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân sang Thẻ căn cước/Căn cước điện tử.

6. Lưu ý quan trọng về Điều khoản chuyển tiếp

Nghị định số 310 có hiệu lực từ 16/01/2026, doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý nguyên tắc áp dụng trong giai đoạn chuyển tiếp như sau:

• Đối với các Hành vi vi phạm hành chính về thuế và hóa đơn đã kết thúc trước ngày 16/01/2026 thì áp dụng quy định xử phạt có hiệu lực tại thời điểm thực hiện hành vi đó.
• Đối với các Hành vi vi phạm đang thực hiện trước ngày 16/01/2026 và được phát hiện sau thời điểm này thì áp dụng xử phạt theo quy định của Nghị định số 310.
• Đối với các Hành vi vi phạm đã bị xử phạt trước ngày 16/01/2026, đang trong quá trình khiếu nại, khởi kiện thì tiếp tục giải quyết theo quy định pháp luật tại thời điểm thực hiện hành vi.

NHẬN XÉT VÀ KHUYẾN NGHỊ CỦA BAKER TILLY A&C

Để tuân thủ và hạn chế rủi ro từ chính sách xử phạt vi phạm hành chính về thuế và hóa đơn mới, chúng tôi khuyến nghị Quý khách hàng:

        ♦ Tiếp tục Rà soát và chuẩn hóa quy trình: Kiểm tra quy trình xuất hóa đơn để đảm bảo hóa đơn được xuất đúng thời điểm theo quy định hiện hành.

       ♦ Đánh giá tác động của chính sách mới: Xác định rủi ro tài chính dựa trên khung phạt mới cũng như ảnh hưởng của các thay đổi chính sách đối với hoạt động của doanh nghiệp.

        ♦ Cập nhật các hướng dẫn: Tiếp tục theo dõi sát sao các hướng dẫn sẽ được ban hành trong thời gian tới.

Đây là giai đoạn để các doanh nghiệp rà soát, điều chỉnh chiến lược kinh doanh, tài chính nhằm đảm bảo sự phù hợp và hiệu quả trong bối cảnh luật pháp đang thay đổi. Vui lòng liên hệ Baker Tilly A&C để có thông tin cập nhật nhất, cũng như được tư vấn về việc tuân thủ quy định của Luật thuế GTGT với hoạt động kinh doanh của quý doanh nghiệp tại Việt Nam.

Thông tin liên hệ

Ông Nguyễn Bảo Anh - Phó Tổng Giám đốc phụ trách dịch vụ Thuế, Transfer pricing & Outsourcings

Email: anh.nb@a-c.com.vn