Toàn cảnh Điểm mới Dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi 2025: Tác động & Lưu ý cho Doanh nghiệp

Dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi (Dự thảo lần 5) đang thu hút sự quan tâm lớn của cộng đồng doanh nghiệp và chuyên gia tài chính. Với định hướng chuyển đổi mạnh mẽ sang quản lý thuế dựa trên dữ liệu số và tuân thủ tự nguyện, Dự thảo đề xuất nhiều thay đổi căn bản so với Luật số 38/2019/QH14 hiện hành.

Dưới đây là tổng hợp 05 nhóm thay đổi trọng yếu mà Người nộp thuế (NNT) cần đặc biệt lưu ý.

1. Cách mạng trong quản lý thuế Hộ kinh doanh: Bãi bỏ Thuế khoán

Đây được xem là thay đổi lớn nhất ảnh hưởng đến hàng triệu hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (HKD/CNKD) tại Việt Nam.

• Chuyển từ "Ấn định" sang "Tự khai - Tự nộp": Dự thảo đề xuất bãi bỏ hoàn toàn phương pháp khoán thuế do Cơ quan Thuế ấn định. Thay vào đó, HKD/CNKD sẽ tự xác định đối tượng chịu thuế, lựa chọn phương pháp tính thuế (trực tiếp hoặc khấu trừ) và tự tính số thuế phải nộp.
• Vai trò của Cơ quan Thuế: Chuyển từ vai trò người ra quyết định ấn định thuế sang vai trò hỗ trợ, giám sát dựa trên cơ sở dữ liệu lớn.
• Thời gian áp dụng: Quy định này dự kiến có hiệu lực sớm từ 01/01/2026 (trước 6 tháng so với hiệu lực chung của Luật).

Góc nhìn chuyên gia: Việc thay đổi này yêu cầu HKD phải nâng cao năng lực kế toán. Do đó, Dự thảo cũng mở rộng phạm vi cho phép các Đại lý thuế cung cấp dịch vụ kế toán cho nhóm đối tượng này.

2. Siết chặt quản lý Thuế Thương mại điện tử & Kinh tế số

Dự thảo Luật Quản lý thuế 2025 cụ thể hóa trách nhiệm của các nền tảng số, cả trong nước và xuyên biên giới.

• Trách nhiệm của Sàn TMĐT:
  • Các nền tảng có chức năng thanh toán phải thực hiện khấu trừ, kê khai và nộp thay nghĩa vụ thuế cho người bán (HKD/CNKD) hoạt động trên sàn.
  • Đối với nền tảng không có chức năng thanh toán, người bán phải tự thực hiện nghĩa vụ thuế.
• Mở rộng đối tượng quản lý: Bổ sung rõ ràng các tổ chức/cá nhân nước ngoài kinh doanh trên nền tảng số, có thu nhập tại Việt Nam vào diện quản lý thuế, bất kể có cơ sở thường trú hay không.

3. Tăng cường công cụ Cưỡng chế & Xử lý vi phạm

Cơ quan soạn thảo đề xuất bổ sung các biện pháp mạnh tay hơn để đảm bảo thu hồi nợ đọng thuế.

• Biện pháp cưỡng chế mới - Phá sản: Bổ sung biện pháp nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp nợ thuế. Cơ quan Thuế được miễn lệ phí và tạm ứng chi phí khi thực hiện thủ tục này.
• Xử lý hành vi bỏ trốn: Áp dụng cưỡng chế ngay cả khi NNT còn nợ thuế nhưng không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký.
• Nâng thẩm quyền kê biên: Thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế bằng biện pháp kê biên, bán đấu giá tài sản được chuyển giao cho Chủ tịch UBND các cấp để tăng tính pháp lý và hiệu lực thi hành.
• Phạm vi "Trốn thuế": Thu hẹp định nghĩa trốn thuế. Các vi phạm thủ tục (như chậm nộp hồ sơ quá 90 ngày) nếu không dẫn đến thiếu thuế sẽ chỉ bị phạt hành chính, không coi là hành vi trốn thuế.

4. Quản lý Thuế quốc tế & Giao dịch liên kết (Transfer Pricing)

Để phù hợp với bối cảnh hội nhập, các quy định về thanh tra và kê khai được điều chỉnh linh hoạt hơn:

• Thời hạn khai bổ sung: Rút ngắn từ 10 năm xuống còn 05 năm đối với hồ sơ có sai sót.
• Thời hạn thanh tra giá chuyển nhượng: Đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết, thời gian kiểm tra tại trụ sở có thể kéo dài tối đa 02 năm nếu cần trao đổi thông tin với cơ quan thuế nước ngoài.
• Phân cấp duyệt APA: Thẩm quyền phê duyệt Thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá tính thuế (APA) được phân cấp từ Bộ trưởng Bộ Tài chính xuống Thủ trưởng cơ quan thuế để rút ngắn quy trình.

5. Đẩy mạnh Chuyển đổi số & Bảo vệ quyền lợi NNT

Dự thảo Luật nhấn mạnh nguyên tắc "Lấy người nộp thuế làm trung tâm" với các cải tiến về công nghệ:

• Định danh điện tử: Đồng bộ Mã số thuế cá nhân với Số định danh cá nhân (CCCD).
• Pháp lý văn bản tự động: Công nhận giá trị pháp lý của các thông báo, quyết định hành chính thuế được ban hành tự động bởi hệ thống (có chữ ký số của cơ quan quản lý).
• Cơ chế bảo vệ: NNT sẽ được miễn trách nhiệm (không phạt, không tính tiền chậm nộp) nếu chậm trễ do sự cố kỹ thuật từ Hệ thống thông tin quản lý thuế hoặc do lỗi của tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
• Miễn trách nhiệm công chức: Công chức thuế được miễn trừ trách nhiệm đối với các nội dung trong hồ sơ đã được cơ quan thẩm quyền khác thẩm định trước đó.

Kết luận

Dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi 2025 cho thấy nỗ lực lớn trong việc minh bạch hóa và hiện đại hóa công tác thu ngân sách. Đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là các đơn vị kinh doanh trên nền tảng số và có giao dịch liên kết, việc cập nhật sớm các quy định này là tối quan trọng để xây dựng chiến lược tuân thủ phù hợp.

Thông tin liên hệ

• Ông Nguyễn Bảo Anh - Phó Tổng Giám đốc phụ trách dịch vụ Thuế, Transfer pricing & Outsourcings.

         Email: anh.nb@a-c.com.vn